Makatta Kaşıntı Neden Olur?

Pruritus ani halk arasında makatta kaşıntı olarak bilinen tıbbi bir sorundur. Makat bölgesinde ortaya çıkan kaşıntılar bazen psikolojik nedenlerle, bazen dermatolojik nedenlerle, genellikle de proktolojik nedenlerle ortaya çıkmaktadır. Çalışmalarla elde edilen verilere göre pruritus ani toplumun genelinde %1-5 oranında görülmektedir.(1) Ancak hastalar genellikle utanma duygusu nedeniyle doktora başvurmamaktadır. Bu nedenle sorunun görülme sıklığının resmi verilerden daha yüksek olduğu düşünülmektedir. Bu yazımızda makatta kaşıntıya neden olan sebepler ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

Makatta Kaşıntı Neden Olur?

Makatta kaşıntı ortaya çıkması birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir Bunlar genel olarak şu başlıklar altında toplanabilir;

• Cilt yüzeyinde ortaya çıkan tahrişlere bağlı olarak ortaya çıkan kaşıntılar ( Dışkı kaçırma, aşırı terleme, makat bölgesinin yetersiz ya da aşırı temizlenmesi makat derisinde tahrişe neden olabilmektedir.)
• Dermatolojik Hastalıklar
• Enfeksiyona bağlı kaşıntılar
• Kıl Kurdu
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkan kaşıntılar ( Herpes Simpleks, Kondilom)
• Makat bölgesinde ortaya çıkan hastalıklar ( iç hemoroid, anal fistül, makat çatlağı)

Daha nadir olarak ise beslenme alışkanlıkları, besin alerjisi gibi durumlar makat bölgesinde kaşıntı şikayeti yaşanmasına neden olmaktadır. Daha nadir olarak ise rektum ve makat kanseri de kaşıntıya neden olmaktadır.

Ciltte Tahrişe Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Makat Kaşıntısı

Aşırı terleme, dışkı kaçırma, makat bölgesinin aşırı şekilde temizlenmesi, cildin nemli kalması gibi nedenler makat derisinde tahrişe neden olan durumlardır. Bölgede tahriş oluşması ise kaşıntı şikayeti yaşanmasına neden olmaktadır.

Dışkı Kaçırma

Fekal İnkontinans yani dışkı kaçırma kişinin istem dışı olarak dışkılama yapmasıdır. Makat kaslarının zayıflaması ile birlikte ileri yaştaki bireylerde görülen bir durumdur. Dışkı kaçırma tıpkı bez kullanan bebeklerde pişik yaptığı gibi yetişkin bireylerde de tahriş, pişik ve kaşıntı gibi şikayetler oluşmasına neden olabilmektedir.

İleri yaşta kendiliğinden ortaya çıkan bu durum makat hastalıklarının tedavisinden sonrada kalıcı ya da geçici olarak ortaya çıkabilmektedir. Örneğin makat çatlağı hastalığı ameliyat ile tedavi edilirse kalıcı dışkı kaçırma riski botox ile yani ameliyatsız olarak tedavi edilirse kısa süreli olarak dışkı kaçırma sorunu ortaya çıkabilmektedir.

Ek olarak ishal olan kişilerde de sık dışkılamaya bağlı olarak bölgesel tahriş ve kaşıntılar meydana gelebilmektedir.

Dışkı kaçırma tedavisi mümkün olan bir hastalıktır. Bu nedenle böyle bir sorunla yaşamak yerine en kısa sürede bir proktoloji uzmanına başvurularak sorun çözülebilir.

Aşırı Terleme

Aşırı terleme özellikle yaz aylarında sık karşılaşılan bir durumdur. Terlemeye bağlı olarak makat bölgesi gibi kapalı kalan bir alanda şiddetli kaşıntı şikayeti görülebilmektedir. Özellikle dar ve sıkı pantolon giyen bireylerde bu tür kaşıntılar daha sık görülebilmektedir.

Fazla kilolu olan bireylerde genel olarak aşırı terleme sorunu daha sık görülmesinden dolayı bu tür kaşıntılar kilolu bireylerde daha sık görülmektedir.

Aşırı ve Yanlış Hijyen Uygulamaları

Makat bölgesinin aşırı ve yanlış şekilde temizlenmesi cildin koruyucu tabakasına zarar vererek tahriş ve kaşıntı şikayetlerinin oluşmasına neden olmaktadır. Örneğin makat bölgesinin ıslak mendille temizlenmesi yanlış bir uygulamadır. Islak mendil içerisinde bulunan kimyasal maddeler makat derisinin koruyucu tabakasına zarar vererek tahriş olmasına neden olmaktadır.

Dermatolojik Hastalıklara Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Makat Kaşıntısı

Makat bölgesinde ortaya çıkan perianal egzama, lilen planus, sedef gibi hastalıklar makat bölgesinde kaşıntı şikayetine neden olmaktadır. Yapılan araştırmalar vücudun ph dengesini bozacak bakım ve temizlik ürünlerinin egzama gibi kaşıntılı hastalıklara ve alerjik durumlara yol açabileceğini keşfetmiştir.

Enfeksiyona Bağlı Oluşan Makat Kaşıntısı

Mantara (Candida Enfeksiyonu)

Enfeksiyon kaynaklı kaşıntıların başında mantar yani bilimsel adı ile candida enfeksiyonu gelmektedir. Bu enfeksiyon hem makat bölgesinde hemde genital bölgede şiddetli kaşıntı şikayeti yaşanmasına neden olmaktadır.

Kendi kendine geçmesini beklemek yerine mutlaka doktora giderek uygun bir şekilde tedavi edilmelidir.

Kıl Kurdu

Daha çok çocuklarda görülen bir enfeksiyon türüdür kıl kurdu. Özellikle okul çağındaki çocuklarda görülebilir. Temas yoluyla bulaşan ve bağırsaklara tutunan bir enfeksiyondur. Ciddi anlamda kaşıntıya nede olur. Bulaşıcı bir hastalıktır bu nedenle hızlı bir şekilde tedavisinin yapılması önerilmektedir.

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklara Bağlı Ortaya Çıkan Makat Kaşıntısı

Herpes Simplex ve Human Papilloma Virüsüne (HPV) bağlı olarak ortaya çıkan lezyonlar makatta kaşıntı şikayetine neden olabilmektedir.

Herpes Simpleks Virüsü (Uçuk Hastalığı)

Virüs kaynaklı oluşan ve cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır. Virüsün 8 farklı tipi bulunmaktadır. Virüs makat ve genital bölgede içi su dolu küçük keseciklere benzeyen lezyonlar oluşturmaktadır. Oluşan lezyonlar kaşıntıya neden olmaktadır.

Human Papilloma Virüsü (Kondilom)

HPV 2oo den fazla türü olan bir virüstür. bu virüsün 40 türü makat ve genital bölgede siğiller oluşturmaktadır. Oluşan bu siğiller vücudumuzun normal yerlerinde oluşan siğillerden farklı olarak kanserleşme eğiliminde olan siğillerdir. Ayrıca oluştuğu alanda kaşıntı şikayetine de neden olmaktadır.

Oluşan siğillere kondilom adı verilmektedir. Kondilomlar çok büyük oranla cinsel temasla bulaşmaktadır. Nadiren ise ortak eşyaların kullanılması veya tuvalet gibi alanlardan bulaşabilmektedir.

Kondilom kuluçka evresi olan ve hızla yayılma eğiliminde olan bir virüstür. Bu nedenle tespit edilir edilmez tedavi edilmesi hastalar açısından faydalı olacaktır. Kondilom tedavisi hakkında detaylı bilgi almak için tıklayınız.

Makat Hastalıklarına Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Kaşıntılar

Makat bölgesinde ortaya çıkan anal fissür, anal fistül ve hemoroid gibi hastalıklar makatta kaşıntı şikayetine neden olmaktadır.

Perianal Fistül

Perianal fistül makat hastalıkları arasında en zorlu olanlarından birisidir. Hastalığı en sade şekilde bağırsağın son kısmında ve makat derisi arasında sonradan oluşan kanal şeklinde tanımlarız.

Fistüllerin çok büyük çoğunluğu makat bölgesinde oluşan bir apsenin kendi kendine patlamasına bağlı olarak oluşmaktadır. Kendi kendine patlayan apsenin içerisindeki sıvının cilt dışına çıkmak için oluşturduğu kanala fistül ismi verilmektedir.

Fistül hastalığında sürekli olarak akıntı şikayeti görülmektedir. Sürekli akıntı olması ise ciltte tahriş ve kaşıntıya neden olmaktadır.

Fistül hastalığının tedavisi hakkında bilgi almak için tıklayınız.

Anal Fissür (Hemoroid)

Halk arasında makat çatlağı olarak bilinen sağlık sorunu tıbbi literatürde anal fissür olarak ilinmektedir. Yapısal olarak küçük bir sorun olmasına karşın oldukça acılı bir hastalıktır.

Fissür kabızlığa bağlı olarak sertleşen dışkının makattan geçişi esnasında anüs derisinde yara ve yırtık oluşturmasıdır. Oluşan yara küçük olmasına rağmen makat bölgesinde çok fazla sinir ucu bulunmasından dolayı dışkının temas etmesi bile cam kesiyormuş gibi şiddetli acıya neden olmaktadır.

Hastalık iki kategoride incelenmektedir. Bunlar akut ve kronik fissürdür. Akut hastalığın yüzeysel yerleşimli olduğu dönemdir. Kronik dönem ise fisssürün derin yerleşimli olduğu dönemdir. Kronik dönemde hastalığın derin yerleşimli olması ile birlikte hemoroid hastalığında olduğu gibi memecik oluşmaktadır. Bu memeciklerin başka yüzeylerle teması ise hastalarda kaşıntıya neden olmaktadır.

Hemoroid ( Basur)

Anal fissür gibi kabızlığa bağlı olarak oluşan bir diğer hastalık hemoroittir. Hemoroidal yapılar aslında sağlıklı her insanda bulunan damarsal yapılardır. Ancak kabızlık yani aşırı ıkınmaya bağlı olarak genişleyip makat dışına sarkarlar. Bu damarsal yapıların genişleyerek makat dışına sarkması hastalığına hemoroid ismi verilmektedir.

• 

Hemoroid memecikleri hastalığın ilerlemesi ile sürekli olarak makat dışına sarkmış halde bulunur. Bu memeciklerin başka yüzeylerde teması ise hastalarda kaşıntı şikayetine neden olmaktadır.

Hemoroid hastalığı ve tedavisi hakkında detaylı bilgi almak için tıklayınız.

Yazımızda makatta kaşıntıya neden olan hastalıklar ve durumlar ele alınmıştır. Makatta kaşıntı şikayetinin çözülmesi için kaşıntıya neden olan durum tespit ederek çözülmelidir. Aksi halde bulunan çözümler kalıcı olmayacaktır.

Referanslar

1. Siddiqi, S., Vijay, V., Ward, M., Mahendran, R., & Warren, S. (2008). Pruritus ani. The Annals of The Royal College of Surgeons of England, 90(6), 457-463. 2.Hadasik, K., Bergler-Czop, B., Miziołek, B., Salwowska, N., & Skrzypek-Salamon, A. (2017). Pruritus ani and perianal eczema as a manifestation of systemic contact dermatitis. Advances in Dermatology and Allergology/Postȩpy Dermatologii i Alergologii, 34(2), 174.