Makatta Kanama Neden Olur?

Hematokezya makattan kan gelmesi sorunudur. Halk arasında makat kanaması, rektal kanama gibi isimlerle anılmaktadır. Makatta kanamalar genellikle anüs ve rektum konumlu kanamalardır. Ancak kalın ve ince bağırsak kaynaklı kanamalarda görülebilmektedir. Makattan kan gelmesi bazen önemsiz ya da kolayca tedavi edilebilen bir duruma işaret ederken bazen de ciddi hastalıkların habercisi olabilmektedir. Bu yazımızda makatta kanama şikayetinin hangi hastalıklarla ilişkilendirildiği ve bu hastalıkların ne olduğu kısa ve öz bir şekilde ele alınacaktır.

Makat bölgesinde oluşan kanamalar 3 ana başlık altında incelenebilir. Bunlar; makat bölgesi hastalıklarına bağlı olarak ortaya çıkan kanamalar, bağırsa hastalıklarına bağlı olarak ortaya çıkan kanamalar ve hastalık harici durumlara bağlı olarak ortaya çıkan kanamalardır.

Makatta Kanama İle İlişkilendirilen Başlıca Hastalıklar

İç Hemoroid (Basur)
Makat Çatlağı
Anal Fistül (Makatta Akıntı)
Kondilom (Makat Siğili)
Makat Kanseri Soliter Rektal Ülser
Polip
Kolon Kanseri
Crohn Hastalığı
Amebiyazis (Amipli Dizanteri)
Ülseratif Kolit

Makatta Kanamaya Neden Olan Anal Bölge Hastalıkları

Hemoroid ( Basur )

Makat bölgesinde ortaya çıkan kanama şikayetlerinin büyük çoğunluğu hemoroid yani basur hastalığı ile ilişkilendirilmektedir. Basur hastalığının iç ve dış olmak üzere 2 türü bulunmaktadır. Dış hemoroid nadiren görülen ve hastalarda şikayete neden olmayan bir sorundur. İç hemoroid ise evresine göre hastalarda yaşam kalitesini etkileyecek düzeyde sorunlara neden olabilmektedir.

İç hemoroid anal kanal içerisinde bulunan yastıkçıkların şişip, genişleyerek makat dışına sarkması şeklinde ortaya çıkan bir sağlı sorunudur. Genişleyen yastıkçıklar yapısal olarak damarlara benzemektedir ve içleri kan ile doludur. Dışkılama esnasında bu yastıkçıkların dışkı ile temas etmesi kanama şikayetinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

Hemoroid hastalığının neden olduğu kanamalar uzun dönemde hastalarda kansızlık gibi sorunlara neden olabilmektedir.

Celal Bayar Üniversitesi Hafsa Sultan Hastanesinde 01.07.2013-01.05.2016 yılları arasında kolonoskopi uygulaması yapılan ve kanama şikayeti olan hastalar incelendiğinde hastaların %64 ünde iç hemoroidler olduğu tespit edilmiştir. İç hemoroid şikayeti olan hastaların %43ünde ise hemoroid kanamasına bağlı olarak ortaya çıkan anemi(kansızlık şikayeti olduğu tespit edilmiştir. (1)

Anal Fissür (Makat Çatlağı)

Makat çatlağı hemoroid hastalığından sonra en sık görülen makat hastalıklarından birisidir. Yapısal olarak küçük bir yara olmasına karşın bulunduğu konum nedeni ile oldukça acı verici bir hastalıktır.

Makat çatlağı yukarıda gösterilen dentat çizginin alında kalan alanda ortaya çıkan yara ve yırtıklardır. Dentat çizginin üst kısmında sinir ucları bulunmaz ancak çizginin alt kısmında yoğun sinir uçları bulunmaktadır.

Fissür hastalığı yoğun sinir uçlarının bulunduğu alanda meydana gelmesinde dolayı hastalarda ciddi acı ve ağrı şikayetleri ortaya çıkmaktadır.

Fissür oluşumları dentat çizginin üst kısmına ulaşmaz. Ancak alt kısmında oluşan fissürlerin konumu, derinliği ve boyutu hastadan hastaya hatta aynı hastada farklı zamanlarda oluşan fissürlerde bile farklılık göstermektedir. (2)

Makat çatlağı çoğunlukla kabızlığa bağlı olarak nadiren de ishal ataklarına bağlı olarak makat derisinde ortaya çıkmaktadır. Ortaya çıkan yırtık dışkılama esnasında dışkının teması ile kanamaya neden olmaktadır.

Fissür kaynaklı kanamalar açık kırmızı renkli, dışkılama sonrasında damlama şeklinde ya da peçetede görülen kanamalardır.

Perianal Fistül

Makat hastalıkları arasında hasta için en çekilmez ve zorlu olanlardan birisi perianal fistül hastalığıdır. Makat çatlağı ve hemoroid kadar sık olmasa da perianal fistül hastalığı da kanama şikayetine neden olmaktadır.

Perianal fistül hastalığı çok büyük oranla makat bölgesinde oluşan apselerin kendi kendine patlamasına bağlı olarak oluşmaktadır. Oluşan her apse fistüle neden olmaz ancak fistüllerin %90 ından fazlası apse patlamasına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Yapılan araştırmalar her 3 apse vakıasından birinin fistül oluşmasına neden olduğunu tespit etmiştir. (3)

Makat bölgesinde ortaya çıkan apseler kendi kendine patladığı zaman apse içerisindeki sıvı cilt dışına çıkmak için kendisine bir yol oluşturur. İki ucu açık boru şeklinde olan bu yapıya fistül ismi verilmektedir. Kanama, akıntı, kötü koku gibi gündelik hayatı olumsuz etkileyecek şikayetlere neden olan zorlu bir hastalıktır.

Kondilom ( Makat ve Genital Siğil)

Kondilom makat ve genital bölgede oluşan siğillere verilen genel isimdir. HPV virüsüne bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. HPV nin birçok farklı türü bulunmaktadır. Siğil oluşumları HPV türüne göre farklı yerlerde oluşmaktadır.

HPV nin toplamda 200 den farklı türü bulunmaktadır. Bunlardan 40 tanesi anal ve genital bölge ile ilişkilendirilen siğillerdir. Genital bölgede ve makat bölgesinde siğil oluşumundan sorumlu olan HPV tiplerinden bazıları onkojenik yani kanserleşme özelliği taşımaktadır. HPV-16 ve HPV-18’in kadınlarda görülen rahim ağzı kanserinin başlıca sebebi olduğu bilinmektedir. (4)

HPV çok büyük oranda cinsel birleşme yoluyla bulaşmaktadır. Cinsel birleşme esnasında mikroskobik yırtıklar meydana gelmektedir. Virüs bu mikroskobik yırtıklardan bulaşarak vücuda yerleşmektedir. Sonrasında virüse bağlı siğiller oluşmaktadır.

Siğil oluşumları normalde kendi başına kanamaya neden olmaz. Ancak dışkının teması ile ya da anal birleşme esnasında sürtünmeye bağlı olarak kanamaya neden olabilmektedir. Kondilom hastalığının neden olduğu kanama şikayeti hemoroid ve fissüre gibi hastalıklara oranla daha hafif kanamalardır.

Makat Kanseri

Makat kanseri nadir görülen bir kanser türüdür. Ancak HPV virüsü bulaşanlarda ve fistül hastalarında kanserleşme riski daha fazladır. Yapılan araştırmalar Kondilom ve fistül hastalarının %15inde makat kanseri gelişme riski olduğunu tespit etmiştir. (5)

Makatta kanama şikayeti pek çok hastalıkla ilişkilendirilmektedir. Bunlardan en riskli olanı makat kanseridir. Bir haftadan uzun süren kanama şikayetlerinde kanserleşme oluşumu düşünülür. Bu nedenle özellikle uzun süreli kanama şikayetlerinde mutlaka doktora başvurulması önerilmektedir.

Makatta Kanamaya Neden Olan Bağırsak Hastalıkları

Soliter Rektal Ülsern

Soliter Rektal Ülser nadir görülen ve tedavisi zorlu olan bir hastalıktır. Makatta kanama, mukus akıntısı, ağrı, düzensiz tuvalet alışkanlıkları gibi belirtilerle karakterize edilmektedir. Sorunun neden oluştuğu net olarak tespit edilmese de pelvik taban kaslarının gevşemesi ve buna bağlı olarak bir dizi sorunun ortaya çıkışının rektum da üsler oluşturduğu düşünülmektedir. (6) Makatta bulunan pelvik taban kaslarının istemsiz olarak kasılmasının, makat bölgesinde oluşan sarkmaların ve makatta ki kan akımının yavaşlamasının da soliter rektal ülsere neden olmaktadır.(7)

Polipler

Makatta kanama yalnızca makat ve rektum kısmında ortaya çıkan hastalıklar yüzünden olmaz. Bağırsaklarda ortaya çıkan sorunlarda rektal kanama görülmesine neden olabilmektedir. Kalın bağırsaklarda ortaya çıkan poliplerde makatta kanama şikayetine neden olan bağırsak hastalıklarındandır.

Polipler kalın bağırsakta en sık görülen hastalıklardan birisidir. Polipler bağırsak yüzeyini örten mukozanın kontrolsüz olarak büyümesine bağlı olarak ortaya çıkan bir sorundur. Aşağıdaki görsel incelenerek sorunun ne olduğu daha net anlaşılabilir. Polipler zaman içerisinde bağırsak içerisine doğru büyüme gösterebilir. Görsel poliplerin büyüme evreleri gösterilmiştir.

Polipler ilk etapta kişilerde herhangi bir şikayete neden olmazlar. Ancak büyüme göstermesi ile birlikte kabızlık ishal gibi şikayetlere neden olmaktadır. Anüse yakın konumlu polipler ise dışkıda mukus gibi şikayetlere neden olabilmektedir. (8)

Kolon Kanseri

Kolon yaklaşık 1.5 metre uzunluğunda bir iç organdır. Kanser gelişimi herhangi bir alanda ortaya çıkabilmektedir. Kanser oluşumu poliplerin tetiklemesi ile meydana gelmektedir.

Polipleri büyüyerek zaman içerisinde yayılıp tümör halini almakta ve kansere neden olmaktadır. Polipler ve kolon kanseri arasındaki ilişkinin araştırıldığı bir çalışmada kanser vakılarının hemen hemen hepsinin polip kaynaklı oluşan vakılar olduğu tespit edilmiştir. (9)

Kanserli dokunun büyümesi ise kolonun daralmasına ve buna bağlı olarak kronik kabızlık yaşanmasına neden olmaktadır.

İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları

Crohn hastalığı ve ülseratif kolit bağırsaklarda meydana gelen ve makatta kanamaya neden olan hastalıklardır. İkisi oldukça benzer hastalıklar olmasına rağmen aralarında temel farklar bulunmaktadır.

Crohn hastalığı bağırsakları etkileyen bir alandır. Sıklıkla ince bağırsak iltihabı olarak da anılır. Ancak etki alanı yalnızca bağırsaklar ile sınırlı değildir. Ağızdan anüse kadar olan herhangi bir kısımda görülebilir.

Ülseratif kolit hastalığı ise yalnızca kolonda yani kalın bağırsakta ortaya çıkan yaralanma, ülser ve iltihapları kapsamaktadır.

Her iki hastalıkta da benzer belirtiler görülmektedir. Makatta kanama, kanlı dışkı gibi belirtiler her iki hastalıkta da görülebilmektedir.

Amebiyazis (Amipli Dizanteri)

Amipli dizanteri hastalığı karın ağrısı ve kanlı ishalle karakterize olmuş bir hastalıktır. Kolaylıkla bulaşan bir hastalık olmasından dolayı hızlı bir şekilde yayılma gösterebilir. Yetişkinlerde ortalama bir haftada tedavi edilebilirken çocuklarda ve özellikle bebeklerde ciddi sorunlara yol açabilmektedir.

Hastalığın en basit ve anlaşılır şekilde parazit ve virüslere bağlı olarak oluşan bağırsak enfeksiyonlar olarak tanımlanabilir.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) den alınan verilere göre her yıl 500 milyon kişi amipli dizanteri hastalığından etkilenmektedir.

Makatta Kanamaya Neden Olan Hastalık Harici Durumlar

Makat bölgesinde ve bağırsaklarda ortaya çıkan hastalıklar dışında bölgenin maruz kaldığı traavmalarda makatta kanamaya neden olmaktadır. Anal ilişki ve makata yabancı cisim sokulması makatta kanama ortaya çıkmasının başlıca sebeplerindendir.

Anal ilişki ve makata cisim sokulması makat derisinde deformasyon yani makatta yırtık oluşmasına neden olabilmektedir.

Makatta Kanama Şikayeti Olanlar Ne Yapmalı?

Makatta kanama kolayca çözülebilecek bir hastalık kaynaklı ya da kanser gibi ciddi sonuçlara yol açabilecek riskli hastalıklardan kaynaklı olabilmektedir. Kanama şikayeti olan hastalar için en mantıklı olan kanamanın nedeninin tespit edilmesi ve ortadan kaldırılmasıdır. Aksi halde ilişkili olduğu hastalık ilerleyerek hastayı daha zor durumda bırakabilmektedir. (10).

Özellikle uzun soluklu kanamalar ciddiye alınmalı ve mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Makatta Kanama Şikayeti İçin Hangi Doktora Gidilir?

Makatta kanama şikayeti için başvurulması gereken alan genel cerrahidir. Ancak sorununuzun makat hastalığı kaynaklı olduğunu düşünüyorsanız proktoloji ( genel cerrahinin makat hastalıklarını inceleyen alt dalı) alanına başvurmak da mantıklı olacaktır.

Referanslar

1.Demirci, U., & Kasap, E. Demir eksikliği ve rektal kanaması olan hastalarda kolonoskopide internal hemoroid oranları. Endoskopi Gastrointestinal, 25(1), 10-13.

2. Menteş, B., & Leventoğlu, S. (2011). Anal Fissür. Anorektal Bölgenin Selim Hastalıkları, 35.

3.POLAT, C., & YAZICIOĞLU, B. (2009). Anorektal apse ve fistüller. Türkiye Klinikleri Genel Cerrahi-Özel Konular, 2(3), 32-39.

4. Ceyhan, M. (2012). Human papillomavirus (HPV) aşıları. Klinik Gelişim Dergisi, 25, 36-39.

5. http://www.onkoloji.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=7342:anues-kanseri&catid=303:kanser-tuerleri&Itemid=1104

6.Çaışkan, C., Akgün, E., & Korkut, M. (2009). Soliter rektal ülser sendromu. Turkish Journal of Surgery/Ulusal Cerrahi Dergisi, 25(3).

7. AYGÜN, C., & BAHÇECİOĞLU, İ. H. Soliter Rektal Ülser Sendromu.

8. Eminler, A. T., SAKALLI, M., Kader, I. R. A. K., AYYILDIZ, T., KESKİN, M., GÜLTEN, İ. Y. M., … & NAK, S. G. (2011). Gastroenteroloji ünitemizdeki kolonoskopik polipektomi sonuçlarımız. akademik gastroenteroloji dergisi, 10(3), 112-115.

9.ELLiDOKUZ, E., Kundak, I., AKPINAR, H., Abdullah, O. K. A. N., BEKTASER, C., FUZUN, M., … & GONEN, O. (2003). KOLOREKTAL POLİP VE KANSER LOKALiZASYONU ARASINDAKi iLiSKi. Kocatepe Tıp Dergisi, 4(1).

10. Kaya, A. (2020, 11 Aralık). Makattan Kan Gelmesi. Erişim adresi: https://www.ideaklinik.com/makattan-kan-gelmesi-olumcul-hastaliklarinda-belirtisi-olabilir.html