Hemoroid Hastalığı İçin Medikal Tedaviler

Halk arasında basur olarak bilinen sağlık sorunu tıbbi olarak hemoroid şeklinde isimlendirilmektedir. Hemoroid toplumda oldukça sık karşılaşılan bir sağlık sorunudur. Yapılan geniş çaplı araştırmalarda toplumun yaklaşık olarak %14unun hayatının bir döneminde hemoroid şikayeti yaşadığı tespit edilmiştir. [1]Hemoroidal yapılar aslında her sağlıklı insanın makatında bulunan damarsal yapılardır. Bu yapıların aşırı ıkınmaya bağlı olarak genişleyerek makatta sarkması hemoroid hastalığının oluşması anlamına gelmektedir. Hemoroidal yapılar makat içerisinde oluşarak dışarı sarkıyor ise iç hemoroid, makat çevresinde memecikler oluşuyor ise dış hemoroid olarak sınıflandırılır. Bu yazımızda hemoroid hastalığının tedavisinde uygulanan doktor müdahalesi dışındaki bitkisel tedavi, ilaç tedavisi gibi uygulamalar aktarılacaktır. Bu tür tedavilerin geçerli yöntemler olup olmadığının anlaşılması açısından ilk olarak hastalığın yapısı kısaca ele alınacaktır.

Hemoroid Nedir?

Hemoroid halk arasında basur olarak bilinen bir makat bölgesi hastalığıdır. Her sağlıklı insanda makat içerisinde dışkılamaya yardımcı damarsal yapılar vardır. Bunlara hemoroid yastıkçıkları ismi verilmektedir. Bunlar için kanla dolu yapılardır. Aşırı ıkınma, kronik kabızlık, normal doğum gibi nedenlere bağlı olarak baskıya uğraya bu yapıların genişleyerek makat dışına sarkması sonucunda iç hemoroid hastalığı oluşmaktadır. Hemoroid yapılarının genişleyerek oluşmasına bağlı olarak oluşan bu yapılara hemoroid memeciği ya da hemoroid pakesi ismi verilmektedir. Hemoroid memeciği makat içinde değilde çevresinde oluşuyor ise buna da dış hemoroid ismi verilmektedir.

İç hemoroidler kendi arasında 1 ile 4 arasında derecelendirilmektedir. Derecelendirilme hastalığın tanısının konulmasında ve buna uygun olarak tedavisinin belirlenmesi konusunda önemlidir.

İç Hemoroidlerin Sınıflandırılması

İç hemoroidler kendi arasında 1-4 arasında derecelendirilmektedir.

1. Derece iç hemoroidlerin hasta tarafından tespit edilmesi oldukça güçtür. Çünkü bu aşamada ki hemoroidler makat içerisindedir ve makat dışına sarkma görülmez. Sarkma görülmemesinde dolayı hastanın fark etmesi ancak kanama şikayeti görülmesi ile mümkündür. Kanam şikayeti ile doktora başvuran hastaların 1. Derece hemoroidleri anaskop muayenesi ile kolaylıkla tespit edilebilir.
2. Derece iç hemoroidler de oluşan memecik veya memecikler dışkılama esnasında makat dışına sarkarlar. Dışkılamanın bitmesi ile de kendiliğinden olağan konumuna dönerler. 2. Derece hemoroid hastalarında ağrı şikayetine rastlanmaz. Yalnızca kanama şikayeti görülür. Genellikle ağrı gibi bezdirici şikayetler görülmediği için doktora başvurulmaz. Bu durumda hastalığın ilerlemesine neden olur.
3. Derece hemoroidler dışkılama esnasında makattan sarkar ama sonrasında makat içerisine dönemezler. Bu aşamada memeciklerin makat içerisine dönebilmesi için dışarıdan müdahale gerekir. Dışkılama sonrasında hastanın eli ile memecikleri makat içerisine itmesi gerekir. Bu aşamada memeciklerin makat kasları tarafından sıkıştırılmasına bağlı olarak hastalarda ağrı şikayeti görülebilir.
4. Derece hastalığın en son ve zorlu aşamasıdır. Bu aşamada hemoroid memecikleri hasta tarafından elle ittirilse bile makat içerisinde geri gidemezler. Bu durumda memeciklerin sürekli olarak makat kasları tarafından sıkıştırılmasına ve hastanın şiddetli ağrı hissetmesine neden olur.[2]

İç hemoroidler 1 ile 4 arasında derecelendirilir. İlk evrelerde tedavisi yapılmayan ve önlem alınmayan hemoroid problemleri ilerleyerek daha ciddi boyutlara ulaşmaktadır. İlk evrelerde ağrı şikayeti yaşanmaz ancak ilerleyen evrelerde ağrı şiddetli boyutlara ulaşmaktadır.

Hemoroid Hastalığı İçin  Uygulanan Medikal Tedaviler

Hemoroid hastalığı için uygulanacak tedavi teknikleri hastalığın derecesi ile doğrudan alakalıdır. Hastalık ilk aşamalarda cerrahi müdahale olmaksızın tedavi edilirken ilerleyen evrelerde cerrahi müdahale gerekmektedir. Bu yazımızda doktor müdahalesi haricinde başvurulan hemoroid tedavi teknikleri ve hastalığın ilerlemesini engellemek için alınması gereken önlemlerden bahsedilecektir.

Hemoroid hastalığı 1. Evrede ve kısmen 2. Evrede ilaç, krem ve beslenme alışkanlıkları düzenlenerek tedavi edilebilir. Bu tür tedaviler her hastada işe yaramayabilir. Ancak erken dönemde fark edilirse ilaç tedavisi denenmesi önerilir.

İlaçla Hemoroid Tedavisi

Hemoroid hastalığı çok büyük oranda kabızlık soruna bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle hastalığın tedavisinde takviye olarak dışkı yumuşatıcı ilaçlar kullanılması önerilmektedir. Dışkının yumuşatılması hem hastanın ağrısını azaltır hem de hastalığın ilerlemesini engellemektedir.

Hemoroid ilk evrelerinde ağrı yapmaz. Ancak ilerleyen evrelerde memeciklerin makat dışına sarkmasına hastalarda ağrı yaşanmasına neden olmaktadır. İlaçlar hastalığın değil ancak hemoroid ağrısının hafifletilmesinde etkili olabilir.  Ağrının nedeni memeciklerin makat kasları tarafından sıkıştırılmasıdır. Bu nedenle hemoroid hastalarına ağrı kesici, anestol merhem, kortos fitil, proctoglivenol krem, proctolog anal krem gibi ağrıyı hafifletmeye yönelik ürünler reçete edilmektedir.

Yalnızca 1. Evrede nadiren de 2. Evrede tespit edilen hemoroidlerde krem, ilaç gibi medikal ürünler kullanılarak ve beslenme alışkanlıkları düzenlenerek hemoroid hastalığı tedavi edilebilmektedir.

İlk derece hemoroidler hastada herhangi bir şikayete neden olmazlar bu nedenle hasta tarafından fark edilmeleri ancak kanama şikayeti yaşanması ile mümkündür. Kanama şikayeti ile doktora erken dönemde başvura hastalarda hemoroid anaskop muayenesi ile ilk evrede tespit edilebilmektedir.

Bitkisel Hemoroid Tedavisi

Bitkisel tedaviden kastedilen bitkisel olarak hazırlanan kremlerin lokal olarak uygulanması ise işe yararlığı ilaç tedavisi ile hemen hemen aynı ya da daha azdır. Yani ancak ilk evrede fark edilen sorunlarda işe yarama ihtimali vardır. Ancak başarılı olma ihtimali ilaç tedavisine göre daha düşüktür.

Ancak bitkisel tedaviden kastedilen bağırsak hareketlerini düzenlemeye yardımcı olacak şekilde beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesi ise bu hangi derecede olursa olsun dikkat edilmesi gereken bir husustur. Beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesi hem doktor tedavisinde hem de ilaç tedavisinde yardımcı tedavi olarak bütün hastalara önerilmektedir.

Beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesi ile dışkı ilaç kullanımına gerek kalmadan yumuşatılabilir. Bu sayede hem yaşanan ağrı engellenir hem de hastalığın ilerlemesi önlenir.

Sıcak Su Oturma Banyosu

Sıcak su oturma banyosu tedavi edici özelliği olmasa da ağrının rahatlatılmasında oldukça etkili bir çözümdür.  Sıcak su oturma banyosu için sıcak su ve leğen olması yeterlidir.

Yakmayacak sıcaklıkta su leğene koyularak 5 6 dakika sıcak su oturması yapılması yeterlidir. Oturma banyosunu uzun süre yapmak yerine 5 6 dakika ama daha sık yapılması hastalar açısından daha rahatlatıcı sonuçlar sağlayacaktır.

Hemoroid Hastaları İçin Beslenme Önerileri

Kabızlık yani zorlu ve sert dışkılama başta hemoroid olmak üzere makat hastalıklarının baş düşmanıdır. Bu nedenle hem hemoroitten korunmak için hem de hastalığın ilerlemesini önlemek için hastaların beslenme alışkanlıklarını kabız olmayacak şekilde düzenlemeleri önerilmektedir.

Kabızlıktan korunmak için en önemli hususlardan birisi beyaz un ve beyaz undan yapılan gıdalardan uzak durulmasıdır. Beyaz undan yapılan ürünler yerine lif oranı yüksek sindirimi kolay olan kepekli ve tam buğday unundan yapılan ürünler tercih edilmelidir.

Pirinç ve makarna gibi sindirimi zor gıdalar yerine buğday, bulgur gibi gıdalar tercih edilebilir.

Et ve et ürünleri lif yönünden fakir yani sindirilmesi zor olan ürünlerdir. Bu nedenle et ağırlıklı beslenmek yerine sindirimi kolay ve lif yönünden zengin sebzelerin tercih edilmesi önerilmektedir.

Kabızlıktan korunmak isteyen kişilerin beslenme alışkanlıklarının temelinde sebze, meyve, bakliyat gibi ürünler bulunmalıdır. Ayrıca günlük en az 2 litre su tüketilmesi de önerilmektedir.

Hemoroid hastalarının karakteristik özelliklerinin araştırıldığı bir çalışmada fazla kilolu olmanın hemoroid olma riskini 3.5 kat arttırdığını tespit etmiştir. [3] Bahsedilen beslenme önerilerine dikkat edilerek hem kabızlık yüzünden ortaya çıkabilecek basur sorunu engellenebilir, hem de fazla kilolar kontrol altına alınarak risk oranı düşürülebilir.

---

[1] Lee, J. H., Kim, H. E., Kang, J. H., Shin, J. Y., & Song, Y. M. (2014). Factors associated with hemorrhoids in korean adults: korean national health and nutrition examination survey. Korean journal of family medicine, 35(5), 227.

[2] Acheson, A. G., & Scholefield, J. H. (2008). Management of haemorrhoids. Bmj, 336(7640), 380-383.

[3] Riss, S., Weiser, F. A., Schwameis, K., Riss, T., Mittlböck, M., Steiner, G., & Stift, A. (2012). The prevalence of hemorrhoids in adults. International journal of colorectal disease, 27(2), 215-220.